سازه عظیم مرموزی به قدمت چندین هزار سال در «ساردینیا» وجود دارد که توسط قدیمی‌ترین ساکنان این منطقه که تاکنون شناسایی شده‌اند، ساخته شده است.
به گزارش آب و غذا به نقل از ایسنا ، «سو نوراکسی» که یک سازه ۳۵۰۰ ساله عظیم واقع در «بارومینی» است، همچون بسیاری از مکان‌های باستانی، مدت‌ها قبل از اینکه مورد توجه باستان‌شناسان حرفه‌ای قرار بگیرد توسط کشاورزان محلی شناسایی شده بود.
«آرت‌نت» نوشت، در مورد این سازه باستانی ایتالیا، باستان‌شناسی که آن را مورد توجه قرار داد، «جیووانی لیلیو»، بنیان‌گذار دانشکده تخصصی در مطالعات ساردینی در دانشگاه کالیاری و متخصص برجسته آثار باستانی در ساردینی بود. «لیلیو» که تازه از مدرسه ملی باستان‌شناسی رم فارغ‌التحصیل شده بود، گفته‌های کشاورزان بارومینی را پذیرفت و به راحتی بودجه و منابع لازم را برای سازماندهی حفاری کامل از جایی که به زبان انگلیسی «سا فوتونا» یا «چاه» نامیده شده بود، تهیه کرد.
این کاوش باستان‌شناسی که در دهه ۵۰ میلادی انجام شد، بیش از پنج سال به طول انجامید. قبل از اینکه باستان‌شناسان بتوانند حفاری را آغاز کنند، ابتدا باید لایه‌های قابل توجهی از خاک و علف را خارج می‌کردند. این فرآیند به بیش از ۴۰ کارگر، چندین گاو نر و حدود ۲۰ میلیون لیره نیاز داشت.
نتایج نهایی اما ارزش این زحمات را داشت. هنگامی که کاوش به پایان رسید، «لیلیو» و همکارانش یکی از بزرگترین مجتمع‌های باستانی را کشف کردند که توسط مردم «نوراگیک» (Nuragic) به جا مانده بود. مردم این فرهنگ مرموز از قرن هجدهم پیش از میلاد تا قرن دوم میلادی در «ساردینیا» سکونت داشتند.
گمان می‌رود که فرهنگ «نوراگیک» از فرهنگ «نوسنگی کاردیال ور» که در اروپای جنوبی و مدیترانه غربی در طول عصر برنز گسترش یافت، نشأت گرفته باشد. نام فرهنگ «نوراگیک» از مشهورترین شاهکار معماری آن‌ها یعنی بناهای باستانی عظیمی به نام «نوراگه» (nuraghe) گرفته شده است که هزاران مورد از آن‌ها به جا مانده است.
«نوراگه» واقع در «بارومینی» یکی از بزرگترین و یکی از مکان‌هایی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این برج دارای یک برج مخروطی (اکنون شکسته) است، که تصور می‌شود در ابتدا تا ۱۸ متر ارتفاع داشته است. این برج شامل سه اتاق رویِ هم قرار گرفته است که احتمالاً بین قرن‌های ۱۷ و ۱۳ قبل از میلاد ساخته شده است. در اواخر عصر برنز به این بخش از سازه، چهار برج دیگر نیز متصل شد. این سازه‌ها با هم یک حیاط داخلی را که شامل یک چاه بود، محصور می‌کردند.
هدف از ساخت «سو نوراکسی» هنوز مشخص نیست. برخی از محققان بر این باورند که این نوع سازه‌های عظیم سنگی عمدتاً به عنوان سکونتگاه عمل می‌کردند و در ابتدا خانواده‌ها یا حتی قبیله‌ها را در خود جا می‌دادند تا در نهایت به شهرها و پاسگاه‌های نظامی تبدیل شوند.
برخی دیگر گمان می‌کنند که مانند سایر « «نوراگه» ها، این سازه نیز بنا به دلایل مذهبی ساخته شده است و چاهی که در مرکز سازه قرار دارد به یک خدا یا الهه اختصاص داده شده است.
شاید این نوع سازه‌ها در خدمت یک هدف سیاسی بودند یا برای تجمع طوایف مختلف در لحظات بحرانی استفاده می‌شدند. شاید هدف از ساخت آن‌ها اقتصادی بود و برای اعضای فرهنگ «نوراگیک» شرایطی را فراهم می‌کردند که زمین‌های حاصلخیز را برای فعالیت‌های کشاورزی آماده کنند، تجارت و راه‌های ارتباطی را اداره کنند، یا به عنوان ایستگاه‌های استراحت برای تاجران مورد استفاده قرار بگیرند.
تا زمانی که شواهد باستان‌شناسی جدید پاسخ روشنی ارائه ندهند، هرگز به طور قطع نمی‌توان کاربرد این سازه را شناسایی کرد. فرهنگ نوراگیک به رغم اینکه تقریباً در یک دوره کامل هزار ساله رونق داشت، در حدود سال ۱۲۰۰ قبل از میلاد شروع به افول کرد.
امروزه، سازه‌های بزرگ سنگی «نوراگه» نماد مهم میراث ساردینی هستند و «سو نوراکسی» یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری این جزیره است.