عضو هیات علمی دانشکده‎های کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: وضعیت رشد کمی مکانیزاسیون در سال‌های اخیر مطلوب و قابل قبول بوده است اما کافی نیست. برای افزایش شاخص‌های بهره‌وری نیاز به هوشمندسازی مکانیزاسیون وجود دارد.

علی جعفری در خصوص وضعیت کنونی کلی مکانیزاسیون در کشور بیان کرد: در طی 6 برنامه توسعه یک رشد کمی مطلوبی در حوزه توسعه ماشین‌آلات و ضریب سطح مکانیزاسیون در کشور داشته‌ایم.

تقریبا شاخص ضریب مکانیزاسیون که حدود 0.7 طی برنامه‌های مختلف بود به حدود عدد دو رسیده است. این روند رشد کمی خوبی را در حوزه مکانیزاسیون و ضریب سطح مکانیزاسیون کشور نشان می‌دهد اما این میزان رشد به تنهایی کافی نیست و  نمی‌تواند رضایت بخش باشد.

رشد و توسعه مکانیزاسیون باید همه جانبه باشد و برای اینکه به این عدد افزوده شود، در سال‌های اخیر مقداری نگاهمان به واردات ماشین‌های کشاورزی بیش از حمایت از تولید ماشین‌های داخلی بوده است.

برای اینکه چرخه مکانیزاسیون کامل باشد، باید واردات محدود و از تولید ماشین‌آلات داخلی حمایت بیشتری شود. در حال حاضر کشور صنعت‌گران حرفه‌ای در این حوزه دارد و باید زمینه برای رشد ساخت ماشین‌ها فراهم شود تا بتوانند در داخل و خارج کشور محصولاتشان را عرضه کنند. به هر حال حمایت لازم در این زمینه وجود نداشته و تلاش شده با وارد کردن ماشین‌ها، ضریب مکانیزاسیون افزایش داده شود. 

وی با بیان اینکه در حال حاضر در زمینه مکانیزاسیون رشد مطلوبی داشته‌ایم، ادامه داد: اما باید از رشد و توسعه مکانیزاسیون عبور کنیم و به سمت هوشمندسازی مکانیزاسیون کشاورزی برویم. توسعه بدون توجه به هوشمندسازی باعث ایجاد چالش شده و موجب بهره‌وری نمی‌شود.

عضو هیات علمی دانشکده‌های کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با بیان اینکه  برای هوشمندسازی مکانیزاسیون دو وجه حائز اهمیت است، افزود: یک وجه فنی و ماشینی است به این معنا که از هوش مصنوعی برای ماشین‌ها استفاده کنیم تا کارکرد آنها افزایش پیدا کند و رویکرد دوم حوزه مدیریت است، یعنی مدیریت را نیز به سمت مدیریت هوشمند سوق دهیم.

ابزارها و تکنیک‌هایی برای هوشمندسازی مکانیزاسیون در کشور وجود دارد تا ساختار هوشمندی برای مدیریت داشته باشیم.

مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات اخیر به استفاده از هوش مصنوعی به‌عنوان ابزار در توسعه کشور تاکید داشته‌اند و یکی از مصادیق استفاده از هوش مصنوعی در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی است.

ارائه ادوات و ماشین آلات مکانیزاسیون توسط شرکت‌های خصوصی

عضو هیات علمی دانشکده‌های کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که اگر مکانیزاسیون در قالب تعاونی‌ها برود قابلیت اجرایی دارد، گفت: اصولا بخش عمده‌ای از زمین‌ها در کشور ما زیر پنج هکتار هستند و برای این زمین‌ها تامین ماشین آلات توسط کشاورز صرفه و توجیه اقتصادی ندارد بنابراین نیاز است نظام‌های بهره‌برداری مجموعه‌ها و شرکت‌های خدمات ماشینی ارائه دهند.

تجربه بیش از 40 سال پس از انقلاب نشان داده علاوه بر حمایت دولت‌ها از نظام‌های تعاونی، این نظام‌ها عملکرد قابل قبولی از خود نشان نداده‌اند، بنابراین ایجاد شرکت‌های خدمات ماشین‌های کشاورزی به صورت خصوصی بهتر از مدل تعاونی پاسخ می‌دهد.

وی در خصوص متوازن نبودن ماشین آلات کشاورزی در کشور، گفت: قرار نیست در سطح کشور ماشین‌ها به صورت مساوی تقسیم شوند به‌عنوان مثال در برخی مناطق کشور مثل خراسان شمالی و جنوبی، استان فارس و اصفهان کشاورزی خیز هستند و طبیعی است که درصد بیشتری از زمین‌ها به کار کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند و انتظار می‌رود ماشین‌های بیشتری نیز در این مناطق متمرکز باشند اما باید به سمت کشاورزی هوشمند حرکت کنیم و یکی از مولفه‌های آن هوشمندسازی در مدیریت است.

مدیریت هوشمند در راستای توزیع منطقی و علمی ماشین آلات کشاورزی در کشور

مدیریت هوشمند نیز همین نکته را پاسخ می‌دهد به این معنا که توزیع ماشین‌ها باید بر اساس کدام الگو در کشور انجام شود و مدیران می‌توانند از ابزارهای تصمیم‌یار کمک بگیرند تا به یک الگوی مناسب توزیع ماشین برسند.

اگر شاخص بهره‌وری به‌عنوان هدف تعیین شود و از مدل‌های علمی تصمیم‌یار استفاده کنیم، می‌توانیم به یک مدل منطقی برسیم. در قانون بهره‌وری کشاورزی که سال 89 مصوب مجلس بوده است، در ماده 22 اشاره شده که وزرات کشاورزی باید یک پایگاه داده تهیه کند تا کشاورزان اطلاعات خود را در آن ثبت کنند.

هرچند  وزارت جهاد کشاورزی زحمات زیادی کشیده است اما نیاز است این پایگاه هر چه سریع‌تر ایجاد شود تا با کمک آن و با استفاده از سیستم‌های تصمیم‌یار به الگویی برسیم تا توزیع ماشین آلات را در سطح کشور بر اساس یک منطق علمی هوشمند انجام  دهیم. به این ترتیب افزایش بهره‌وری به‌صورت منطقی انجام می‌شود./ایانا