رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های جنوب کشور، گفت: واکسن تولیدشده علیه باکتری هیدروفیلا که عامل تلفات گسترده در ماهیان گرم‌آبی است، توانسته در مزارع پرورشی خوزستان بیش از ۸۰ درصد از بروز بیماری جلوگیری کرده و حتی ایمنی غیرمستقیم در برابر بیماری‌های ویروسی ایجاد کند.
وبگاه آب و غذا به نقل از ایانا ، درنشست خبری گردهمایی سالانه موسسه تحقیقات علوم شیلاتی که باحضور رئیس و معاونین منوسسه و روسای مراکز و پژوهشکده‌ها روز سه‌شنبه ۲۹ مهرماه برگزار شد، حسین هوشمند سه دستاورد مهم پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های جنوب کشور را تشریح کرد.
رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های جنوب کشور، با بیان این‌که ماهی کپور به‌عنوان مهم‌ترین گونه پرورش ماهیان گرم‌آبی در کشور، بیشترین میزان تولید را در این حوزه داشته و تنها در استان خوزستان سالانه حدود ۶۴ هزار تن از این ماهی تولید می‌شود؛ اظهار داشت: با این حال همزمان با افزایش تولید، بیماری‌های باکتریایی نیز در مزارع مشاهده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بیماری ناشی از باکتری هیدروفیلا است؛ این باکتری در شرایط نامساعد محیطی می‌تواند تا ۷۰ درصد تلفات ایجاد کند.
وی با اشاره به موفقیت سال‌های اخیر محققان پژوهشکده در جداسازی و شناسایی سویه بیماری‌زای این باکتری از مزارع استان، افزود: پس از انجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از عامل بیماری، بذر واکسن را در اختیار مؤسسه واکسن‌سازی رازی – شعبه شیراز که به‌عنوان هاب واکسن کشور فعالیت می‌کند – قرار دادند؛ این مؤسسه واکسن را در مقیاس نیمه‌صنعتی تولید و در مزارع گرم‌آبی استان مورد استفاده قرار داد که طبق نتایج این واکسن توانسته بیش از ۸۰ درصد از بروز بیماری جلوگیری کند.
با توجه به اثربخشی بالا، مزارع متقاضی استفاده مجدد از واکسن شده و اکنون دو سال متوالی است که برخی از مزارع پرورش ماهیان گرم‌آبی خوزستان از این واکسن استفاده می‌کنند.
نکته قابل‌توجه این است که استفاده از این واکسن حتی در برابر بیماری ویروسی جدیدی که اخیراً در کشور در میان ماهیان کپور مشاهده شده، نوعی ایمنی غیرمستقیم ایجاد کرده است؛ چراکه با تحریک سیستم ایمنی ماهی، مقاومت آن را در برابر سایر بیماری‌ها نیز افزایش می‌دهد.
رئیس پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های جنوب کشور با اشاره به مولدسازی ماهی سی باس دریایی در راستای خودکفایی در تولید ماهی در قفس به‌عنوان دستاورد دیگر پژوهشکده، گفت: در حال حاضر حدود ۵ هزار تن ماهی در قفس‌های جنوب کشور تولید می‌شود، اما متأسفانه بچه‌ماهی‌ها عمدتاً از خارج کشور وارد می‌شوند؛ پژوهشکده با اجرای طرح مولدسازی و اصلاح چرخه تولید موفق شده است این وابستگی را کاهش دهد.
وی با این توضیح که ماهی سی‌باس در ابتدا نر بوده و به مرور زمان و با افزایش سن و وزن، به ماده تبدیل می‌شود، افزود: با اصلاح فرآیند رسیدگی جنسی، مدت زمان بلوغ در این گونه از ۶ سال به ۳ سال برای ماهیان ماده و از ۳ سال به حدود یک تا یک‌ونیم سال برای ماهیان نر کاهش یافته است.
در حال حاضر حدود ۱۵۰ مولد آماده تکثیر در ایستگاه ماهیان دریایی بندر امام در اختیار پژوهشکده است و بخشی از این مولدها نیز در قالب انتقال دانش فنی به بخش خصوصی در استان‌های خوزستان و هرمزگان واگذار شده‌اند.
اکنون یک مرکز تکثیر دریایی در استان خوزستان با استفاده از مولدهای پژوهشکده فعالیت می‌کند و در مقیاس کوچک در حال تولید است و در صورت ورود سرمایه‌گذاران قوی بخش خصوصی، امکان دستیابی به خودکفایی کامل در تولید بچه‌ماهی‌های دریایی و حذف واردات آن‌ها وجود دارد.
هوشمند دستاورد دیگر پژوهشکده را «تکثیر ماهی کپور معمولی خارج از فصل مرسوم» عنوان کرد و گفت: در شرایط طبیعی، ماهی کپور معمولاً در اسفندماه و فروردین‌ماه تخم‌ریزی می‌کند، اما در استان خوزستان به‌دلیل اقلیم گرم، ماهیان زودتر بالغ شده و این موضوع در حین پرورش مشکلاتی از جمله بلوغ زودرس و تخم‌ریزی ناخواسته ایجاد می‌کند.
پژوهشگران ما موفق شدند با تغییر شرایط تکثیر، این فرآیند را به فصل پاییز منتقل کنند و در نتیجه، تکثیر خارج از فصل را ممکن سازند.
این دستاورد باعث انتقال آغازچرخه پرورش ماهی به‌جای اسفند و فروردین، به بهمن‌ماه شده که به دلیل انجام دوره رشد اولیه در دمای پایین‌تر منتج به رشد بهتر ماهیان، افزایش بازماندگی و ضریب تبدیل غذایی و بالا رفتن مقاومت آن‌ها در برابر بیماری‌های ویروسی شده است.
هوشمند با تأکید بر این‌که در حال حاضر استان خوزستان با ۱۴ هزار هکتار سطح زیرکشت ماهیان گرم‌آبی و ۶۴ هزار تن تولید سالانه، سهم مهمی در اشتغال و تأمین امنیت غذایی کشور دارد؛ گفت: اجرای طرح تکثیر خارج از فصل موجب علاقمندی بسیاری از مزارع استان به این روش شده و پژوهشکده نیز دانش فنی آن را در اختیار بخش خصوصی قرار داده است تا با همکاری یکدیگر به توسعه پایدار پرورش ماهی کمک کنیم.
با تداوم همکاری پژوهشکده، بخش خصوصی و مؤسسات تحقیقاتی کشور، گام‌های مؤثری در مسیر خودکفایی و ارتقای سلامت آبزیان برداشته شود.