وزارت جهاد کشاورزی، خودکفایی در محصولات اساسی را با 6 رویکرد دنبال میکند که از آن جمله می‌توان به اجرای الگوی کشت، تمرکز بر قطب‌های تولید، توسعه کشاورزی قراردادی و شناسایی سیستم‌های تولید کم‌نهاده و پرنهاده اشاره کرد.
وزارت جهاد کشاورزی با 6 رویکرد، افزایش ضریب خوداتکایی و امنیت غذایی را در کشور کلید زده است، در این راستا رشد تولید محصولات اساسی در اولویت قرار گرفته و حتی مهلت زمانی برای رسیدن به این اهداف تعیین شده است.
کاهش وابستگی به واردات و افزایش تولید در داخل علاوه بر تامین امنیت غذایی کشور، در مراودات سیاسی دولت ها هم نقش مهمی دارد، دنیای امروز به دلیل برخی بازدارنده ها تولید و توزیع را سخت‌تر کرده است و به این دلیل کشورها به سمت اتکا به تولید داخل متمایل شده‌اند و سرمایه‌گذاری کلانی کرده‌اند.
تغییرات آب و هوایی، گرم شدن کره زمین، اختلال عرضه با شیوع ویروس کرونا و پس از آن با جنگ‌های روسیه و اوکراین تولید و عرضه غذا را در دنیا بسیار سخت و پیچیده کرده است و اینها دلایل کافی است که کشورها تامین نیاز داخل با اتکا به ظرفیت های داخل به ویژه در کالاهای اساسی را در اولویت قرار دهند.
* 6 رویکرد برای خودکفایی در محصولات اساسی
وزارت جهاد کشاورزی در این‌باره افزایش تولید در همه محصولات کشاورزی به ویژه کالاهای اساسی را با 6 رویکرد اصلی پیگیری میکند که مخرج مشترک همه این رویکرد‌ها، افزایش دادن ضریب امنیت غذایی با توجه به ظرفیت‌های داخلی است.
1- اجرای الگوی کشت
اولین جلسه سراسری الگوی کشت محصولات کشاورزی برای سال زراعی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ با حضور معاون اول رئیس جمهوری، وزیر جهادکشاورزی، نمایندگان مجلس و معاونین وزیر جهادکشاورزی رونمایی و ابلاغ شد، این طرح کشاورزان را تشویق میکند که به سمت محصولات اساسی بروند در این طرح از میزان محصولات آب بر کاسته شده و تولید به سمت محصولات موثر در امنیت غذایی خواهد رفت.
وزیر جهاد کشاورزی در این‌باره می‌گوید: اجرای الگوی کشت در کشور موجب کاهش ۶ درصدی مصرف آب معادل (۳میلیارد مترمکعب)، افزایش ۱۸ درصدی بهره‌وری آب، افزایش ۱۱ درصدی تولید، صرفه‌جویی ۲/ ۲ میلیارد دلاری ارزی، افزایش ۵/ ۴ میلیون تنی تولیدات دیمزارها و افزایش ۱۵۸درصدی تولید دانه‌‌‌‌‌‌‌های روغنی خواهد شد.
2-تمرکز بر قطب‌های تولید
شرایط آب و هوایی و اقلیم هر منطقه، تولید را برای برخی محصولات کشاورزی مناسب تر میکند و اگر متناسب با آن شرایط کشت شوند تولید و بهره وری افزایش می‌یابد. قطب‌های مهم کشاورزی در کشور از قبیل خوزستان، مغان، قزوین، سفید رود، مازندران و غیره است که برای هر کدام از آنها برنامه‌ریزی دقیق تری انجام می‌شود.
قانونی هم با عنوان «قانون گسترش کشاورزی در قطب‌های کشاورزی» وجود دارد که در 19 ماده پیگیری می شود، در ماده یک این قانون تصریح شده است: «به منظور بهره‌برداری کامل از منابع آب و خاک و سرمایه‌گذاری‌های که دولت در مناطق طرح و قطب‌های کشاورزی مذکور در ماده 2 برای توسعه منابع آب از طریق ایجاد تأسیسات مهار کردن آبهای سطحی و یا زیرزمینی و تدارک آب تنظیم شده میکند، وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مکلف است نسبت به تهیه طرح‌های جامع توسعه کشاورزی و دامپروری اقدام کند».
3-توسعه کشاورزی قراردادی
در کشاورزی قراردادی، کشاورزان طی قراردادی توسط بخش خصوصی حمایت می شوند، و پس از برداشت محصول را به قیمتی که توافق کرده بوندن خریداری می‌کنند.
مشکل اصلی کشاورزان در سال‌های اخیر، کمبود نقدینگی درمراحل کشت تا برداشت بود که موجب کاهش تولید و درآمد کشاورزان می شد.
در همین زمینه وزارت جهاد کشاورزی قرارداد 5.2 میلیون هکتاری برای کشاورزی قراردادی با ستاد اجرای فرمان امام(ره) منعقد کرده است.
وزیر جهاد کشاورزی هفته پیش از اختصاص ۱۵ هزار میلیارد تومان برای کشاورزی قراردادی اختصاص خبر داد و کشاورزی قراردادی را مدرن‌ترین ابزار شناخته شده در دنیا توصیف کرد.
4-شناسایی سیستم‌های تولید کم‌نهاده و پرنهاده
کاهش هزینه‌های تولید و استفاه از محصولاتی که با حداقل نهاده تولید بیشتری داشته باشند درآمد کشاورزان افزایش و تولید در کشور نیز رشد می کند.
برنامه وزارت جهاد کشاورزی این است که با اصلاح گونه‌های مقاوم و پربهره محصولاتی را پرورش دهد که با کمترین هزینه بیشترین تولید را داشته باشد، با این روش می‌توان در زمین‌هایی که کیفیت نامناسبی دارند و اکنون کشت نمی‌شود نیز کشت انجام داد؛ 18.5 میلیون هکتار خاک قابل کشت در کشور وجود دارد که بخش زیادی از آن کشت نمی‌شود در حقیقت با این روش می‌توان زمین‌های زراعی بیشتری هم زیر کشت برد.
5-ساختار دسترسی به نهاده و خدمات
هر یک واحد کود شیمیایی 9 و احد در افزایش تولید نقش دارد و اگر دسترسی به نهاده با قیمت مناسب فراهم شود تولید از رقم 125 میلیون تن فعلی بسیار فراتر خواهد رفت.
علاوه بر آن سموم شیمیایی هم که از نهاده‌های کنترل کننده آفت و بیماری است می‌تواند تا 35 درصد از اتلاف محصولات کشاورزی کشور جلوگیری کند.
سالانه 35 تا 40 درصد محصولات کشاورزی در ایران و در دنیا طی فرایند تولید و مصرف از بین می‌رود که آفت و بیماری مهمترین عامل آن است؛ اینها با خود مواد غذایی و آب را که در تولید آنها استفاده شده هدر می دهند لازم است بدانید برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو 15500 لیتر آب استفاده شده است.
6-اثرگذاری برقیمت تمام شده محصول نهایی
وزارت جهاد کاهش هزینه تولید را با هر روشی دنبال می کند، افزایش عملکرد، اصلاح بذرهای مقاوم و پربهره، آموزش کشاورزان و ترویج، استفاده از شرکت‌های دانش بنیان، بهینه کردن بازارهای صادراتی به کاهش هزینه کمک میکند.
یکی از اشکالات مهم کشاورزی ما این است که با هزینه بیشتری تولید می‌شود و به این دلیل کشاورز درآمد ناچیزی دارد و قیمت هم در بازار گران‌تر می شود./فارس