شیلات مازندران در حالی کار رهاسازی بچه ماهی‌های خاویاری را در چند رودخانه شیلاتی آغاز کرده است که امید دارد جوامع محلی اطراف این رودخانه‌ها برای حفاظت و به ثمر رساندن این سرمایه ملی با یگان حافظت همکاری تنگاتنگی داشته باشند.
رها سازی بچه ماهی به رودخانه های شیلاتی را تکثیر نیمه مصنوعی می گویند. اگر چه این روش تکثیر برای ماهیان استخوانی در مازندران سابقه بیش از سه دهه ای دارد ، ولی برای ماهیان خاویاری از سابقه زیادی برخوردار نیست و حداکثر به پنج سال پیش بر می گردد.
هدف از تکثیر مصنوعی و نیمه مصنوعی ماهیان هم بازسازی ذخایر این گونه ها در دریای خزر است و به همین خاطر هم شیلات مازندران اعلم کرد که امسال ۶۰۰ هزار قطعه بچه ماهی خاوریای را در چهار رودخانه شیلاتی رها سازی کرده است.
سرپرست شیلات مازندران با اعلام این که ۵۰ درصد از بچه ماهی خاویاری در رودخانه شیلاتی تجن ، ۲۵ درصد در رودخانه های لاریم ، چپکرود و ۲۵ درصد دیگر هم در رودخانه سرخرود رها می شوند ، از جوامع محلی بویژه ساکنان اطراف این رودخانه‌ها خواست تا برای مراقبت از بچه ماهیان با ماموران یگان حفاظت همکاری لازم را داشته باشند.
نخستین محموله از بچه ماهیان خاویاری در مصب رودخانه تجن ساری رها سازی شده است ، تاکید کرد که حفاظت از این بچه ماهیان علاوه بر جوامع محلی ، نیازمند همکاری و مشارکت محیط زیست و شرکت آب منطقه ای مازندران است.
شرکت آب منطقه ای موظف شده است تا دبی آب این رودخانه ها را به صورت برنامه ریزی شده مراقبت کند و ماموران یگان حفاظت و محط زیست نیز با همکاری مردم بومی منطقه با هرگونه صید در این مناطق برخورد قانونی خواهند کرد.
کریم زاده ترکیب گونه‌های بچه ماهیان خاویاری تکثیری و رهاسازی شده را قره برون، ازون برون و فیل ماهی اعلام کرد.
به منظور بازسازی ذخایر خاویاری دریای خزر طی چهار سال گذشته به طور میانگین سالانه بیش از ۴۵۰ هزار قطعه بچه ماهیان خاویاری در مازندران تولید ، تکثیر و در رودخانه‌های شیلاتی رهاسازی شده بود.
ماهیان خاوریای اگر چه مهم ترین ذخیره ژنتیکی دریای خزر هستند و به خاطر ارزش غذایی و اقتصادی بالا عنوان « مروراید سیاه » را با خود دارد ، ولی بهره برداری بی رویه همسایگان خزر بویژه در بخش شمالی و بی توجهی به بازسازی ذخایر سبب شد تا صید این گونه از سال ۲۰۱۰ میلادی ممنوع شود.
ماهیان خاویاری دریای خزر همانند ماهیان استخوانی رودکوچ هستند به این معنی که تخم ریزیشان را با کوچ کردن موقتی به مصب رودخانه های منتهی به دریای خزر انجام می دهند. همین کوچ موقتی هم مهم ترین علت دست اندازی بی حد و حصر قاچاقچیان و افراد سودجو به این گونه بوده که سبب شد تا صید آن از دریای خزر به طور کلی تا بازسازی ذخایر آن ممنوع شود.
فصل تخم ریزی ماهیان خاویاری از نیمه دوم اسفند شروع می شود و تا پایان اردیبهشت ادامه می یابد ولی در روش تکثیر نیمه مصنو عی ، تخم ها در مراکز تخصصی از ماهیان بارور استخراج و پس از تبدیل شدن به بچه ماهی به رودخانه های شیلاتی انتقال می یابد. بچه ماهیان پس از مدتی زندگی در رودخانه راهشان را به دریا باز می کنند ولی در این مدت باید تحت مراقبت قرار گیرند تا صید نشوند و یا بر اثر تغییر دبی آب رودخانه یا آلودگی از بین نروند.
یکی از سختی های کار در بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری این است که این گونه ها در سن ۱۵ تا ۱۶ سالگی به مرحله تخم ریزی می رسند و به همین دلیل احتمال صید نشدن تا پیش از رسیدن به این سن بسیار کم است. این ماهیان وقتی به سن تخم ریزی می رسند ، به دهانه های رودخانه می روند و به همین خاطر هم تهدید صید شدن توسط جوامع محلی یا قاچاقچیان و سودجویان بیشتر می شود.
مازندران حدود ۱۳۰ رودخانه با شاخه های اصلی و فرعی دارد که ۲۴ رشته رودخانه به عنوان رودخانه مهم شیلاتی محسوب می شوند ولی لزوما مصب تمامی این رودخانه های شیلاتی مسیر کوچ ماهیان خاویاری نیست و به همین دلیل هم شیلات مازندران چهار رودخانه را برای تکثیر نیمه مصنوعی انتخاب کرده است.
فیل ماهی ، ازون برون ، قره برون و شیپ از مهم ترین گونه های ماهیان خاویاری دریای خزر هستند./ایرنا