ایران در زمینه صادرات با ارزش افزوده «گل محمدی»، گیاهی که از قدیم الایام شهره به نام ایران بوده است، کمترین سود جهانی را دارد و نبود فرآوری و برندسازی در این راستا مهم ترین مشکل تلقی می شود.
به گزارش آب و غذا به نقل از بازار ، اردیبهشت ماه که فرا می رسد؛ عطر ناب گل محمدی در گلستان های کاشان می پیچد؛ جایی که حرکت در میان باغ های سرسبزی که رنگ صورتی گل ها جلوه زیبایی بر آن بخشیده است، دلنشین و سرمست کننده است.
هر ساله از اوایل اردیبهشت تا اواخر خردادماه، ۱۴ استان از کشور عزیزمان میزبان گردشگرانی است که برای مشاهده یک میراث معنوی کمیاب در جهان به شهرهای مختلف از جمله کاشان سفر می کنند؛ شاید از این رو است که ۲۰ اردیبهشت ماه به عنوان روز «گل محمدی و گلاب» از سال گذشته به تقویم رسمی کشور اضافه شد.
به گفته حسین زینلی مجری طرح ملی گیاهان دارویی ایران، اراضی زیر کشت گل محمدی ایران، از ۱۹ هزار هکتار در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۳۰ هزار هکتار در پایان سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.
نکته جالب اینکه برداشت گل محمدی و گلابگیری در کاشان از اردیبهشت ماه آغاز و تا اواسط تیرماه طول می کشد چرا که این شهرستان جلوه ای از چهار فصل در یک فصل از سال است؛ در حقیقت با وجود اینکه هوا در خود شهر کاشان از اواسط فروردین گرم می شود و برداشت گل از اوایل اردیبهشت ماه ممکن است اما در در برخی نقاط سردسیر مانند برخی دهستان های نیاسر، گل ها، تازه در فصل تابستان شکوفا می شوند.
کاشان با دو هزار و ۷۰۰ هکتار مزرعه گل محمدی بزرگ ترین تولیدکننده این گل در کشور است و بالاترین نرخ تولید گل محمدی را با چهار تن در هکتار دارد، معروف ترین گلاب در جهان نیز مربوط به کاشان است و این شهرستان با تولید بیش از ۱۵ هزار تن گلاب، بزرگ ترین تولیدکننده این افشره و اسانس خوشبو محسوب می شود.
شاید از این رواست که تماشای مراسم گلابگیری و چیدن گلهای محمدی هر ساله عده زیادی را به کاشان می‌کشاند و هزاران گردشگر داخلی و خارجی از گلابگیری کاشان دیدن می کنند، ظرفیتی که شاید بسیار کمتر از آنچه که باید مورد توجه قرار گرفته است.
از ظرفیت ناب گردشگری این میراث معنوی که بگذریم، با توجه به شرایط ویژه آب و هوایی اصفهان، کشت گل محمدی به عقیده کارشناسان هم برای این اقیلم مناسب است و هم اینکه اشتغالزایی خوب این گیاه معجزه گر می تواند در توسعه اقتصادی استان نقش بسزایی داشته باشد اما حقیقت این است که ما همچنان در جای جای کشورمان، نتوانسته ایم از این گنج نایاب، ارزش افزوده ای معادل بهای آن بیافرینیم.
مدیر جهاد کشاورزی کاشان در این ارتباط با اشاره به اینکه برداشت گل محمدی از اوایل اردیبهشت ماه در کاشان آغاز شده است، اظهار کرد: گل محمدی در منطقه کاشان (شامل آران و بیدگل و شهرستان کاشان) به لحاظ کیفیت و میزان اسانس دارای بالاترین و بهترین نوع اسانس است و هر سال هنگام شستشوی خانه کعبه از این گلاب استفاده می شود.
علی محلوجی با بیان اینکه شهرستان کاشان دارای رتبه نخست سطح زیر کشت و تولید گل محمدی در استان اصفهان و رتبه چهارم در کشور از نظر سطح زیر کشت این محصول است، بیان کرد: سطح زیر کشت این محصول امسال در بخش برزُک یک هزار ۳۲۰، قمصر ۵۸۷، نیاسر ۴۰۲ و در بخش مرکزی کاشان ۲۹۱ هکتار است.
برداشت ۴.۲ تن گل از هر هکتار از گلستان های گل محمدی کاشان
وی با اشاره به اینکه برداشت این گل در بخش های کوهستانی و خنک تر کاشان تا اوایل تیرماه ادامه دارد، افزود: به طور معمول ۴.۲ تن گل محمدی از هر هکتار زمین های کاشان برداشت می شود و بر این اساس پیش بینی می شود با پایان فصل برداشت، در مجموع مقدار ۱۰ هزار تن گل محمدی از گلستان های مختلف سطح شهر کاشان برداشت شود.
معاون رئیس سازمان و مدیر جهاد کشاورزی کاشان با اشاره به اشتغالزایی خوب فرایند کاشت و برداشت گل محمدی در کاشان بیان کرد: بیش از پنج هزار باغدار کاشانی در زمینه کاشت گل محمدی مشغول فعالیت هستند که هر یک حداقل چهار نفر کارگر را برای فرایند گل چینی از هر یک هکتار زمین به کار گرفته اند که اشتغالزایی بالایی در شهرستان به همراه داشته است.
وی با اشاره به اینکه گلابگیری گل های برداشت شده به طور جداگانه در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در استان و شهرستان کاشان نقش بسزایی دارد، گفت: ۴۸ واحد گلابگیری در کاشان فعالیت دارند و حدود یک هزار و ۶۸۰ واحد گلابگیری سنتی نیز در کاشان وجود دارد.
اهمیت صنعت گل محمدی در اشتغال و تامین درآمد برای جامعه
با وجود اینکه ایران مهد انواع گیاهان دارویی است و بسیاری از این گیاهان از کشورمان به دیگر کشورهای دنیا سفر کرده است اما درآمد کشورهای جهان از حوزه گیاهان دارویی بسیار بیشتر است؛ به گفته خیام نکویی، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بیش از ۶ میلیون نفر در حوزه کشت، کار و فرآوری گل محمدی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در کشور اشتغال دارند که نشان‌دهنده اهمیت این صنعت در ایجاد اشتغال و تأمین درآمد برای جامعه است.
نکویی: درآمد خوب دیگر کشورهای جهان نسبت به ایران در حوزه گیاهان دارویی به دلیل هدف گذاری مناسب است؛ به عنوان مثال، آلمان بیشترین ارزش افزوده را در گیاهان دارویی دارد در حالیکه رقم آنها قابل توجه نیست، اما ایران با ظرفیت بالا در ارقام گیاهان دارویی نتوانسته از ارزش افزوده آن در اقتصاد استفاده کند
به گفته وی درآمد خوب دیگر کشورهای جهان نسبت به ایران در حوزه گیاهان دارویی به دلیل هدف گذاری مناسب است؛ به عنوان مثال، آلمان بیشترین ارزش افزوده را در گیاهان دارویی دارد در حالیکه رقم آنها قابل توجه نیست، اما ایران با ظرفیت بالا در ارقام گیاهان دارویی نتوانسته از ارزش افزوده آن در اقتصاد استفاده کند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در این ارتباط با بیان اینکه درآمد گیاهان دارویی باید به اقتصاد ملی افزوده شود، افزود: پنج میلیون و ۴۰۰ بهره بردار در حوزه کشاورزی فعالیت دارند و اشتغال گل محمدی حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ نفر است که تربیت نیرو انسانی همراه با دانش را ضروری می‌کند.
مجری طرح ملی گیاهان دارویی ایران نیز در این ارتباط با تاکید بر اشتغال زایی مناسب مزارع گل محمدی اظهار کرد: در مجموع ۶ میلیون و ۲۰۰هزار نفر روز برای تولید ۶۸ هزار و ۲۰۰ تن گل محمدی به کار گرفته می شود.
حسین زینلی با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۱۹ تن گل برگ و غنچه به کشورهای مختلف صادر شد، افزود: با این صادرات دو میلیون و ۶۰۰ هزار دلار درآمد ارزی نصیب کشور شد که نسبت به سال پیش از آن (۱۴۰۱) از نظر وزنی ۵۱ درصد و از نظر ارزش ۲۴ درصد افزایش داشته است.
در بخش گلاب هم در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۸۵۲ تن صادرات داشتیم که نسبت به رقم یک میلیون و ۶۳ تن سال ۱۴۰۱ در بخش گلاب ۱۵.۵ درصد افزایش صادرات وجود داشته است.