در شرایطی که کشاورزی ایران زیر فشار کمآبی، شوری خاک و کاهش بهرهوری قرار دارد، فناوری هستهای با تولید بذرهای مقاوم و پربازده وارد میدان شده است؛ بذرهایی که بنا بر آمارها میتوانند عملکرد محصولات را تا ۵۰ درصد افزایش دهند و مسیر تازهای برای تقویت امنیت غذایی کشور باز کنند.
به گزارش آب و غذا به نقل از خبرگزاری دانشجو ، در حالی که کشاورزی ایران با چالشهایی چون کمآبی، شوری خاک و افت بهرهوری مواجه است، فناوری هستهای بهعنوان راهکاری نوین وارد میدان شده است؛ راهکاری که بنا بر گزارشهای رسمی، با افزایش تا ۵۰ درصدی عملکرد بذرها، کاهش چشمگیر ضایعات و تولید سالانه صدها تن بذر بهبودیافته، نوید یک تحول اساسی در امنیت غذایی کشور را میدهد.
از کاهش ضایعات و مصرف سموم تا مقاومت در برابر خشکی و شوری؛ فناوری هستهای چگونه بذرهای ایرانی را متحول میکند؟
در سالهای اخیر، استفاده از فناوری هستهای در بخش کشاورزی به یکی از محورهای مهم توسعه علمی کشور تبدیل شده است؛ فناوریای که برخلاف تصور عمومی، نهتنها خطری برای سلامت انسان ندارد، بلکه با پرتودهی کنترلشده بذرها، امکان اصلاح ژنتیکی سریع، ایمن و پایدار محصولات کشاورزی را فراهم میکند.
بر اساس دادههای منتشرشده، استفاده از پرتودهی گاما در اصلاح بذر سبزیجات توانسته است ضایعات بذر را تا ۳۰ درصد کاهش دهد؛ موضوعی که از منظر اقتصادی برای کشاورزان و از منظر کلان برای کاهش هدررفت منابع غذایی کشور اهمیت بالایی دارد.
مطالعات نشان میدهد بذرهای اصلاحشده با فناوری هستهای:
تا ۳۳ درصد افزایش کیفیت دارند
نرخ جوانهزنی آنها ۲۵ درصد بیشتر از بذرهای معمولی است
و در نهایت، عملکرد نهایی محصول تا ۵۰ درصد افزایش مییابد.
این ارقام در شرایطی بهدست آمده که بخش بزرگی از زمینهای کشاورزی ایران با تنشهای محیطی مزمن مواجهاند.
مقاومت در برابر خشکی، شوری و آفات
یکی از دستاوردهای کلیدی این فناوری، افزایش ۳۰ درصدی مقاومت بذرها در برابر خشکی، شوری خاک و آفات است؛ موضوعی که میتواند نقش تعیینکنندهای در سازگاری کشاورزی ایران با تغییرات اقلیمی داشته باشد.
کارشناسان میگویند بذرهای مقاوم، نیاز به مصرف سموم و کودهای شیمیایی را بهطور قابلتوجهی کاهش میدهند؛ امری که هم به سلامت مصرفکننده کمک میکند و هم فشار زیستمحیطی را کم میکند.
اصلاح ژنتیکی بدون مواد شیمیایی
بر خلاف روشهای سنتی یا استفاده گسترده از افزودنیهای شیمیایی، در این فناوری بیش از ۱۰ هزار بذر بدون هرگونه افزودنی شیمیایی تولید شده است. همچنین گزارشها از موفقیت ۴۰ درصدی در بهبود ژنتیکی بذرها با پرتودهی گاما حکایت دارد؛ روشی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز مورد استفاده قرار میگیرد و مورد تأیید آژانس بینالمللی انرژی اتمی است.
تولید داخلی و کاهش وابستگی
طبق برنامههای اعلامشده، ایران اکنون به توان تولید سالانه ۵۰۰ تن بذر بهبودیافته دست یافته است؛ ظرفیتی که میتواند وابستگی به واردات بذر را کاهش داده و حتی زمینه صادرات بذرهای اصلاحشده را فراهم کند.
بر اساس برنامهریزیهای انجامشده، این فناوری قرار است تا سال ۱۴۰۵ به بیش از ۵۰ گونه گیاهی دیگر نیز تعمیم داده شود؛ اقدامی که میتواند نقشه کشاورزی کشور را بهویژه در مناطق کمآب و شور متحول کند.
فناوری هستهای در کشاورزی، نه یک شعار سیاسی، بلکه ابزاری علمی برای افزایش بهرهوری، امنیت غذایی و تابآوری کشاورزی ایران است. اگر این مسیر با اطلاعرسانی شفاف، حمایت مالی و اعتمادسازی عمومی همراه شود، «بذرهای مقاوم هستهای» میتوانند به یکی از مهمترین سرمایههای استراتژیک کشور در دهه آینده تبدیل شوند.