سرپرست دفتر امور گلخانه، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی از صادرات یک هزار و ۷۰۳ تن قارچ خوراکی به ارزش ۲.۱ میلیون دلار در نیمه نخست سال جاری بر اساس آمار گمرک خبر داد و گفت: ایران رتبه هفتم تولید قارچ خوراکی جهان را داراست.

«الهام فتاحی فر» درباره وضعیت تولید، سطح زیرکشت و صادرات این محصول افزود: بر اساس آمارها در سال ۱۴۰۱ حدود پنج هزار و ۶۴۶ تن قارچ به ارزش ۶ میلیون و ۸۶۲ هزار دلار به کشورهای هدف از جمله قطر، ارمنستان، امارات، کویت، عراق، پاکستان، گرجستان و بحرین صادر شده است.

بر اساس آمار فائو در سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران با تولید حدود ۱۸۰ هزار تن محصول قارچ رتبه هفتم تولید جهان را داراست و کشور چین با تولید (۴۱۱۱۷۷۳۶ تن)، ژاپن(۴۶۹۰۴۶ تن)، لهستان(۳۷۸۸۰۰۰ تن)، امریکا (۳۴۳۸۲۰ تن) به ترتیب رتبه‌های اول تا چهارم را عهده‌دار هستند.

آمار تولید و سطح زیرکشت سال ۱۴۰۱ اما بر اساس آمار مورد تایید سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها، در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۷۶ هزار و ۱۱۱ تن قارچ خوراکی در سطح ۸۹۶ هکتار تولید شده که مقرر است طبق برنامه‌ریزی‌ وزارت جهاد کشاورزی هر ساله ۲۰ درصد افزایش تولید در این زمینه داشته باشیم.

در حال حاضر قارچ خوراکی در اکثر استان‌های کشور تولید می‌شود اما بخش عمده تولید مربوط به استان‌های تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، قزوین، خوزستان، مازندران، چهارمحال و بختیاری و همدان است.

قارچ‌های خوراکی به‌صورت پرورشی و در واحدهای پرورش قارچ خوراکی تولید می‌شوند و از مجموع کل تولید قارچ خوراکی کشور، سالانه بین 5 تا ۶ هزار تن (حدود ۵ درصد) محصول قارچ به کشورهای هدف صادر و مابقی محصول تولیدی به مصرف داخلی می‌رسد.

وی درباره انواع ارقام قارچ در جهان و ایران افزود: طبق گزارش‌های موجود، بیش از ۳۷ هزار و ۵۰۰ گونه قارچ در جهان شناسایی شده که از این تعداد ۲ هزار گونه بـه نوعی خوراکی هستند و فقط ۲۵ گونه از بین آنها به صورت تجاری تولید می‌شود.

بهترین ارقام قارچ خوراکی در دنیا قارچ دکمه‌ای سفید و قهوه‌ای، قارچ شاه صدف، قارچ شیتاکه، قارچ گانودرما، قارچ انوکی، قارچ مورل است که در ایران قارچ دکمه‌ای، قارچ صدفی، شاه صدف، گانودرما، شیتاکه، کوردیسپس، یال شیر تولید می‌شود.

وی درباره نحوه پرورش این محصول اظهار داشت: بستر کشت قارچ خوراکی از بقایا و ضایعات کلش گندم، خاک اره، باگاس نیشکر و غیره تولید می‌شود که بر اساس فرایند مشخصی در واحدهای تولید بستر کشت قارچ خوراکی تهیه می‌شود به طوری که برای پرورش برخی از انواع قارچ خوراکی بویژه قارچ خوراکی دکمه‌ای، در طی مراحل تولید، خاک پوششی پاستوریزه استفاده می‌شود.

با توجه به فرایند تولید آن، مراحل اولیه تولید نظیر مخلوط کردن مواد اولیه در فضای باز انجام می‌شود و مراحل هوادهی، پاستوریزه و بسته‌بندی بستر کشت در فضای بسته انجام می‌شود.

با توجه به دسترسی آسان و فراوان به مواد اولیه تولید قارچ‌های خوراکی در کشور، پتانسیل افزایش تولید و صادرات انواع قارچ خوراکی وجود دارد که در راستای آن باید برای صادرات و همچنین افزایش فرآورده‌های قارچ خوراکی برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد.

وی درباره مشکلات تولیدکنندگان قارچ خوراکی در کشور گفت: در حال حاضر تولیدکنندگان قارچ خوراکی کشور دارای مشکل تامین خاک پیت از نظر کیفیت و قیمت مناسب برای پرورش قارچ دکمه‌ای، بالا بودن هزینه‌های تمام شده تولید قارچ خوراکی، نوسانات قیمت قارچ خوراکی در مقاطعی از سال به دلیل افزایش تولید و عرضه قارچ خوراکی توسط واحدهای کوچک مقیاس و مشاغل خانگی، سهم کم صادرات قارچ خوراکی علیرغم وجود واحدهای بزرگ مقیاس در کشور و کمبود تنوع تولید سایر قارچ‌های خوراکی در کشور هستند.

در بحث صادرات علیرغم وجود واحدهای بزرگ مقیاس تولید قارچ در کشور که می‌توانند تولید مستمر و باکیفیتی داشته باشند کشور ما سهم کمی در صادرات این محصول دارد.

فتاحی فر درباره اقدامات حمایتی وزارت جهاد کشاورزی درباره تولید قارچ خوراکی گفت: با توجه به دوره کوتاه پرورش قارچ خوراکی (به طور متوسط طی دو ماه)، سودآوری مناسب به شرط تولید با کیفیت، نیاز به زمین کمتر برای اجرای طرح، مصرف آب کمتر در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی و همچنین امکان تولید در تمام فصول سال، کشاورزان از تولید این محصول استقبال می‌کنند.

در حال حاضر با توجه به اعتبارات در اختیار وزارت جهاد کشاورزی در سطح ملی و استانی، تسهیلات بانکی به متقاضیان سرمایه‌گذاری در بخش قارچ‌های خوراکی پرداخت می‌شود.

سرپرست دفتر امور گلخانه، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی درباره وضعیت صنایع تبدیلی و تکمیلی و همچنین فراوری قارچ در کشور افزود: در زمینه فرآوری قارچ خوراکی در کشور می‌توان به فرآورده‌هایی نظیر پودر قارچ، قارچ خشک شده، اسلایس قارچ، انواع کنسرو قارچ و نظایر آن اشاره کرد به طور قطع با افزایش تولید قارچ خوراکی در کشور، صنایع تبدیلی و فرآوری قارچ خوراکی به منظور تأمین بازار داخلی و تسهیل صادرات آن باید توسعه یابد.

وی درباره اینکه چرا در ایران ارقام مختلف قارچ تولید نمی‌شود گفت: تولید انواع ارقام مختلف قارچ خوراکی و دارویی در ایران به لحاظ اقتصادی برای تولیدکنندگان توجیه دارد اما در کشور ما به جهت کمبود تولید، عدم فرهنگسازی مصرف قارچ و ناشناخته بودن ارقام مختلف استفاده از این محصول چندان مورد استقبال مصرف‌کنندگان نیست.

بنابراین به نظر می‌رسد برای افزایش تولید این محصول در کشور باید برای مصرف آن نیز فرهنگ‌سازی‌های لازم انجام شود زیرا این محصول یک منبع پروتئینی غنی است.

سرپرست دفتر امور گلخانه، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی درباره قیمت قارچ در کشور گفت: با توجه به بالا بودن قیمت هزینه نهاده‌های تولید و دستمزد کارگری، به طور میانگین هر کیلوگرم تولید قارچ برای تولیدکنندگان بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان تمام می‌شود؛ بنابراین با توجه به نوع بسته‌بندی یا فله‌ای بودن آن مصرف‌کنندگان می‌توانند این محصول را بین کیلویی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان تهیه کنند./مهر