صنعت غذایی یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین صنایع ایران به شمار می‌آید که نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی کشور دارد. این صنعت با زنجیره گسترده‌ای از تولید، توزیع و صادرات، بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. در این گزارش، به بررسی تاریخچه و وضعیت صنعت غذایی در ایران و همچنین جایگاه شرکت‌های این حوزه در بازار سرمایه پرداخته شده است.
به گزارش آب و غذا به نقل از تجارت نیوز ، صنعت غذایی ایران با تولید محصولات سنتی مانند فرآورده‌های لبنی، غلات و خشکبار، قدمتی چند صد ساله دارد، اما شکل صنعتی آن از دهه ۱۳۴۰ و با راه‌اندازی کارخانه‌های تولید مواد غذایی نظیر لبنیات، روغن، قند و شکر و صنایع کنسروی آغاز شد.
پس از انقلاب اسلامی، این صنعت با سیاست‌های خودکفایی رشد قابل توجهی پیدا کرد و امروزه یکی از بخش‌های پویای اقتصاد ایران محسوب می‌شود.
فشار افزایش هزینه تولید بر شرکت‌های غذایی
ایران با دارا بودن منابع کشاورزی غنی، یکی از تولیدکنندگان بزرگ مواد غذایی در منطقه است. صنعت غذایی کشور شامل بخش‌های مختلفی مانند فرآورده‌های لبنی، روغن‌های خوراکی، قند و شکر، نوشیدنی‌ها، کنسروها، غلات و شیرینی‌جات است.
با این حال، این صنعت در سال‌های اخیر با چالش‌هایی همچون افزایش هزینه‌های تولید، نوسانات نرخ ارز، مشکلات تأمین مواد اولیه و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان مواجه بوده است. همچنین، تحریم‌ها بر زنجیره تأمین مواد اولیه و صادرات محصولات غذایی تأثیر گذاشته‌اند.
با این حال، برخی شرکت‌های بزرگ این حوزه تلاش کرده‌اند با توسعه محصولات متنوع و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، سهم خود را در بازار حفظ کنند.
نمایندگان صنعت غذایی در بازار سرمایه ایران
صنعت غذایی یکی از گروه‌های مهم در بورس ایران است و چندین شرکت بزرگ در این حوزه فعالیت می‌کنند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گروه صنایع غذایی بهپاک (بهپاک): یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روغن نباتی و فرآورده‌های کنجدی در کشور.
- کاله آمل (کاله): از برندهای مطرح لبنیات و فرآورده‌های پروتئینی که در بازار داخلی و صادراتی فعال است.
- قند و شکر پیرانشهر (قپیرا): یکی از تولیدکنندگان اصلی قند و شکر در ایران.
- صنایع شیر ایران (غشیر): هلدینگ بزرگ لبنیات که برندهای مختلفی را شامل می‌شود.
- زیرمجموعه‌های شیر پاستوریزه پگاه: یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های لبنیاتی کشور.
- بیسکویت گرجی (غگرجی): یکی از برندهای شناخته‌شده در تولید شیرینی و بیسکویت.
عملکرد این شرکت‌ها در بورس تحت‌تأثیر عواملی مانند قیمت جهانی مواد اولیه، نرخ ارز، سیاست‌های دولتی در زمینه قیمت‌گذاری محصولات غذایی و میزان تقاضای داخلی قرار دارد.
چشم‌انداز آینده صنعت غذایی ایران
صنعت غذایی ایران با توجه به جمعیت رو به رشد و نیاز به تأمین مواد غذایی، ظرفیت بالایی برای توسعه دارد. افزایش بهره‌وری، بهینه‌سازی زنجیره تأمین، توسعه صادرات و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به رشد پایدار این صنعت کمک کند.
همچنین، گسترش بازارهای صادراتی به کشورهای همسایه و بهره‌گیری از برندهای معتبر می‌تواند نقش مهمی در افزایش سودآوری این صنعت داشته باشد.
صنعت غذایی ایران در واقع، یکی از بخش‌های مهم و تأثیرگذار در اقتصاد کشور است که علاوه بر تأمین نیاز داخلی، پتانسیل بالایی برای صادرات دارد. با این حال، پیشتر ابوالحسن خلیلی، رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران گفته بود که صنایع غذایی سهم ۳.۷ درصدی از تولید ناخالص داخلی و سهم ۱۸ درصدی از کل اشتغال صنعتی را در ایران دارد.
به گفته او، سهم صنایع غذایی از ارزش‌افزوده بخش صنعت حدود ۱۱ درصد و سهم صادرات آن نیز ۳.۷ درصد از کل صادرات صنایع است. آن طور که خلیلی اعلام کرده بود، صادرات صنایع غذایی در جهان در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بوده و صادرات ایران نسبت به صادرات جهانی ۰.۳ درصد برآورد می‌شود!
این در حالی‌ست که با وجود چالش‌های اقتصادی و نوسانات ارزی، شرکت‌های غذایی حاضر در بازار سرمایه تلاش دارند با افزایش تنوع محصولات و بهینه‌سازی هزینه‌ها، جایگاه خود را حفظ کنند و در صورت حمایت‌های دولتی و اجرای سیاست‌های مناسب، این صنعت می‌تواند به یکی از پیشران‌های اقتصادی کشور تبدیل شود.