عضو هیات علمی گروه باغبانی دانشگاه بیرجند گفت: خام‌فروشی مشکل اساسی و عمده محصولات مزیت‌دار مانند زرشک و زعفران است و به دلیل نبود و کمبود امکانات و تجهیزات، صنعت فرآوری این محصولات را در خراسان جنوبی نداریم.
محمدحسین امینی‌فرد در رویداد استارتاپی که همزمان با پنجمین روز جشنواره ملی زرشک با موضوعات توسعه بازار، نکات تغذیه‌ای، فناوری و بهداشت زرشک در دانشگاه بیرجند برگزار شد افزود: حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد زعفران تولیدی خراسان جنوبی به‌صورت فله صادر و ۱۰ تا ۱۵ درصد این محصول فرآوری می‌شود.
در ارتباط با زرشک ۸۵ درصد محصول به‌صورت فله و حدود ۱۵ درصد در قالب کنسانتره، شربت و آب زرشک فرآروی می‌شود.
عضو هیات علمی گروه باغبانی دانشگاه بیرجند بیان کرد: در زمینه فرآوری محصول عناب نیز خیلی عقب هستیم و فقط یک درصد فرآوری می‌شود و مابقی به‌صورت خام در سطح بازار داخل به فروش می‌رسد.
هنوز در خراسان جنوبی نتوانسته‌ایم داروی گیاهی مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را تجاری‌سازی کنیم در حالی که استان‌های دیگر در این زمینه فعالیت‌های خوبی دارند.
براساس آمار سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی سطح زیرکشت محصولات آبی و دیم این استان بیش از ۱۵۵ هزار هکتار است که از این میزان ۷۶ هزار هکتار زراعی و ۸۰ هزار باغی است.
۹۴ درصد مساحت کل استان را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد و خراسان جنوبی به لحاظ برخورداری از آب و هوای گرم و خشک، بین ۸۰۰ تا هزار و ۳۰۰ گونه گیاهی شامل ۱۰ درصد گونه‌های موجود در کشور را به خود اختصاص داده که ۶۰ درصد گیاهان خاصیت دارویی و صنعتی دارند.
همچنین ۸۰ درصد گونه کمیاب و مزیت‌دار کشور در این استان دیده شده است و خراسان جنوبی جزو پنج استان برتر کشور در فرآیند گیاهان دارویی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه این استان با داشتن عناب، زرشک و زعفران به سرزمین یاقوت‌های سرخ معروف است عنوان کرد: در تولید زرشک و عناب مقام نخست کشور، زعفران رتبه دوم، گل نرگس و پسته مقام پنجم و ششم و انار رتبه ششم کشور را داریم.
امینی‌فرد با بیان اینکه متوسط عملکرد تولید محصولات مزیت‌دار و راهبردی خراسان جنوبی پایین است افزود: باید متوسط عملکرد این محصولات با اقداماتی از قبیل به‌زراعی و به‌نژادی حداقل ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد.
پیشنهاد ما برای افزایش عملکرد تولید این است ارقام و توده‌ها را منطقه‌بندی کرده و با برنامه مشخص سطح زیرکشت را افزایش دهیم.
عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند یکی از مشکلات محصول زرشک را سال‌آوری آن دانست و اظهار داشت: روش‌های جدید تولید نهال از طریق قلمه، بذر یا پیوند نیاز به کار دارد تا بهترین رقم زرشک پفکی در استان تولید و برداشت شود.
عملکرد تولید زعفران در هکتار ۳.۸ کیلوگرم بوده و متوسط عملکرد مورد انتظار بین هفت تا ۱۰ کیلوگرم است در حالی که متوسط عملکرد زعفران‌کار نمونه استان ۴۴ کیلوگرم زعفران خشک در هکتار ثبت شده است.
متوسط عملکرد تولید زرشک یک تن و ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار است که انتظار از کشاورز تا سه تن هست در حالی که زرشک‌کار نمونه استان در سال‌های اخیر ۱۴ تن برداشت کرده است.
متوسط تولید عناب در هکتار یک تن و ۸۰۰ کیلوگرم است اما حداقل عملکرد کشاورز ۲ تا سه تن برآورد شده و کشاورز نمونه حدود پنج تن در هکتار برداشت داشته است.
عضو هیات علمی گروه باغبانی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه خراسان جنوبی ۹۸ درصد تولید زرشک ایران و رتبه نخست تولید این محصول را دارد گفت: ۳۰ درصد محصول تازه خوری و ۷۰ درصد به صورت خشک مصرف می‌شود.
وی با اشاره به مهمترین نقاط قوت و فرصت محصول زرشک خراسان جنوبی گفت: تولید محصول ارگانیک زرشک، ایجاد اشتغال، دارا بودن رتبه اول زرشک بی‌دانه در جهان و داشتن زمین‌های مستعد کشت زرشک از جمله این مزیت‌ها است.
امینی‌فرد با بیان اینکه در زمینه آموزش می‌توان از ظرفیت دانشگاه‌های استان بهره گرفت تصریح کرد: هر سال تورهای گردشگری و بوم‌گری را در استان برگزار می‌کنیم و برگزاری جشنواره ملی زرشک یک فرصت و مزیت عالی در زمینه معرفی این محصول است.
وی پایین بودن عملکرد در واحد سطح را یکی از نقاط ضعف محصولات مزیت‌دار خراسان جنوبی از جمله زرشک دانست و گفت: همچنین سالانه بودن برداشت محصول، آفات، مشکلاتی در زمینه نحوه برداشت و خشک کردن، بالا بودن بار میکروبی که سبب تضعیف صادرات شده و نبود صنایع تبدیلی و دارویی از دیگر نقاط ضعف است.
معاون اداری و مالی دانشگاه بیرجند هم گفت: هدف از برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های مختلف در دانشگاه این است تا اعضای هیات علمی، پژوهشگران و تمامی افرادی که در زمینه‌های مختلف مشغول هستند با یکدیگر تعامل برقرار کرده و درخصوص مسائل مختلف و رفع مشکلات، همفکری و همکاری کنند.
محسن عارفی افزود: یکسری محصولات راهبردی در خراسان جنوبی وجود دارد که اگر در حوزه‌های مختلف آن فعالیت نکنیم موجب می شود استان‌ها و کشورهای مجاور این محصولات را از دسترس استان خارج کنند.
وی با بیان اینکه خام‌فروشی یکی از عمده مشکلات محصولات تولیدی خراسان جنوبی است اظهار داشت: دانشگاه بیرجند نسبت به برگزاری هرگونه استارتاپ، همایش یا جشنواره در ارتباط با این محصولات با همکاری اعضای هیات علمی آمادگی دارد./ایرنا